KITAB KASYF AL-ASRAR (9) Tamsil (perbandingan) dan tanzih (tiada perbandingan)

Karangan Syeikh Muhd Salleh Abdullah Al-Minangkabui

60. Soal: Apakah yang menyampaikan kita kepada Allah?
    Jawab: Yang menyampaikan kita kepada Allah itu ialah anugerahnya.

61. Soal: Mana sebenar-benar ilmu?
    Jawab:Sebenar-benar ilmu ialah mengetahui baik dan jahat, zahir dan batin, awal dan akhir, halal dan haram, makruh dan harus, sunat dan fardhu, syarat dan rukun, sah dan batal.

  63    Soal: Apakah yang mengalahkan ilmu?   

          Jawab: Yang mengalahkan ilmu itu nafsu.

63. Soal. Apakah yang mengalahkan nafsu?
    Jawab: Yang mengalahkan nafsu ialah takutkan Allah sebenar-benar takut.

64. Soal: Mana kesudahan ilmu?                                                                                                   Jawab: Kesudahan ilmu ialah kembali kepada asal seperti sediakala.

65. Soal: Mana kesudahan ma'rifat?                                                                                             Jawab: Kesudahan ma'rifat ialah jahilkan diri.  

   66   Soal: Mana kesudahan akal?
         Jawab: Kesudahan akal lemah daripada mendapat, itulah mendapat. Seperti keadaan Tuhan kita tiada  dalam suatu dan tiada di luar sesuatu, tiada suatu dalamnya jauh, tiada antara hampir, dan tiada bersentuh. Inilah sabda Nabi (bukan hadith tetapi kata kata ulama'): terjemahnya: Bermula lemah daripada mendapat akan pendapat maka itulah yang didapat. (Lemah daripada mendapat tanggapan mengenai ketuhanan maka itulah tanggapan).terjemahnya: Bermula lemah daripada mendapat akan pendapat maka itulah yang didapat. (Lemah daripada mendapat tanggapan mengenai ketuhan maka itulah tanggapan) maka inilah yang ada persamaan dengan tanzih atau transcendent, manakala perbandingan "kain = Adam,, benang = Muhammad, dan kapas = Allah", yang tersebut dalam sanggahan di atas maka ini ada persamaan dengan tamthil (perbandingan) atau immanent